Algemene beschrijving Hollandstellung

Knokke Heist - Westkapelle - Lapscheure - Moerkerke - Middelburg - Maldegem - Sint Laureins- Adegem - Eeklo - Lembeke - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Gent - Assenede - Sint Kruis Winkel - Mendonk - Zaffelare - Eksaarde - Moerbeke Waas - Sinaai - Kemzeke - Stekene - Sint Gillis Waas - Vrasene

Structuren WO II in directe omgeving Hollandstellung (Zweitestellung): Knokke Heist - Maldegem - Sint Laureins- Philippine (NL) - Sas Van Gent (NL) - Sluiskil (NL)

Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling is volledig te vinden op grondgebied Maldegem,

De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Adegem.

Op de grens van Maldegem met Adegem, ter hoogte van de Celiebrug over het Schipdonkkanaal, neemt de bunkerlijn een nieuwe wending. De Hoofdlijn die tot hier zuidelijk liep van het Schipdonkkanaal met iets zuidelijker nog een tweede lijn op de hoofdstelling, splitst hier ook nog eens af met een meer noordelijk lopende voorlijn. Deze start dan op grondgebied Sint Laureins en zal pas als voorlijn eindigen tegen het kanaal Gent-Terneuzen te Ertvelde-Rieme. De eigenlijke hoofdstelling blijft zuidelijk van het Schipdonkkanaal en loopt op die manier verder langs Adegem om dan definitief over te steken richting Eeklo ter hoogte van het waterzuiveringstation te Balgerhoeke.

De achterlijn (2e lijns voorlijn) vertoont dan ook nog eens bijkomend de extra moeilijkheid dat er op de grens van Maldegem met Adegem 4 bunkers gebouwd zijn op afwijkende locaties van waar dit ooit was voorzien. Om het nog wat moeilijker te maken zijn er alvast 3 van deze 4 bunkers ondertussen ook reeds gesloopt. Van deze 4 bunkers lagen er origineel 2 nog op Maldegem, de andere 2 op Adegem. De effectieve gebouwde bunkers lagen uiteindelijk nog 1 op Maldegem en 3 op Adegem.

De hoofdlijn zuidelijk van het Schipdonkkanaal vanaf Celiebrug is qua kadans van aantal gebouwde bunkers sterk vergelijkbaar met dit van Rapenbrug Noord tot de Celiebrug op grondgebied Maldegem (vrij druk bezet dus).

Alleen al langs het kanaal stonden er op grondgebied Adegem nog 10 structuren direct tegen het kanaal. Daarnaast wordt er ook nog 1 bunkertje op Adegem geteld die al aan de overzijde van het kanaal ligt en dus logischer wijze bij Eeklo zou horen. Daarnaast zijn er ook nog de 3 eerder gemelde iets meer achteruitgebouwde bunkers op de voorlijn.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.

In de inventarisatie uit 1921 werden op Adegem 5 bunkers vastgesteld. Dit zou er kunnen op wijzen dat er toch toen al heel wat structuren verdwenen waren of gewoon weg vergeten zijn. Gezien er nu nog meer dan 5 structuren (in elk geval restanten) kunnen worden gevonden, zullen we toch moeten besluiten dat de inventarissatie op Adegem vrij onvolledig zal geweest zijn. Er was toen sprake van 2 voorpostbunkers en 3 manschappenbunkers. Volgens eigen tellingen zouden er op Adegem ooit 16 structuren moeten gestaan hebben waarvan van 4 structuren ongeveer de huidige locatie is gekend maar deze ooit ingepland waren om niet op die locaties gebouwd te worden. In de eigen inventarisatie kon anno 2018 op Adegem nog slechts 1 intacte manschappenbunker op een afwijkende locatie worden teruggevonden. Daarnaast werden nog van 6 gesloopte of gedynamiteerde structuren restanten teruggevonden. 9 locaties werden geprospecteerd van zo goed als zeker verdwenen structuren. Hiervan is er voorlopig zeker 1 bestempeld als volledig verdwenen maar bestaat nog altijd de kans dat er ter plaatse nog restanten liggen. Deze konden voorlopig niet teruggevonden worden maar zouden er eigenlijk nog moeten liggen. Deze prospectie omvatte ook de locaties van 3 verdwenen en op alternatieve plaatsen gebouwde bunkers.

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

  • Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
  • Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
  • Gekende gesloopte structuren - Rood
  • Locaties van ooit geplande maar nooit gebouwde bunkers - Roze
  • Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Adegem

Adegem vanaf Celiebrug tot Waterzuiveringsstation overzijde kanaal.

1 Ori. Ad L 09 Ori : Originele locatie waar deze bunker gebouwd had moeten worden - Celieplas, uithoek veld aan westkant.
1. Ad L 09 : effectieve locatie verdwenen manschappenbunker - Expressweg N49 westkant Celieplas.
2 Ori. Ad L 01 Ori : Originele locatie waar deze bunker gebouwd had moeten worden - Celieplas, oostelijk juist naast Celieplas.
2. Ad L 01: Manschappenbunker - Celieplas zuidelijk van Expressweg, in weiland achter hoeve.
3 Ori. Ad L 07 Ori : Originele locatie waar deze bunker gebouwd had moeten worden - Celieplas, hoek weiland westelijk naast Celieplas.
3. Ad L 07 : effectieve locatie verdwenen manschappenbunker - Moet gestaan hebben in nabijheid grachten zuidelijk van Expressweg, ongeveer 400 meter van Expressweg N49 westkant Celieplas. Er zou nog puin zichtbaar moeten zijn in een gracht.
4 Ori. Ad L 08 Ori : Originele locatie waar deze bunker gebouwd had moeten worden - In velden tussen Schipdonkkanaal en Expressweg.
4. Ad L 08 : effectieve locatie verdwenen manschappenbunker - Moet ook op uiteinde van een veld gestaan hebben, nog eens ongeveer 200 m verwijderd van Ad L 07.
5. Ad L 10 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar.
6. Ad L 11 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar.
7. Ad L 13 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar.
8. Ad L 02: Restanten van gedynamiteerde manschappenbunker - Op kop bosje zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad.
9. Ad L 03: Restanten van gedynamiteerde manschappenbunker - Op andere kop van zelfde bosje aan zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad.
10. Ad L 15 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar. (Foto Google Streetview)
11. Ad L 16 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar.
12. Ad L 12 : verdwenen manschappenbunker - zuidkant Schipdonkkanaal langs jaagpad, geen sporen meer zichtbaar.
13. Ad L 05: Restanten van gedynamiteerde manschappenbunker - Loskaai tegen Schipdonkkanaal in bosje nabij brug N49.
14. Ad L 06: Restanten van gedynamiteerde manschappenbunker - Loskaai tegen Schipdonkkanaal op kop bosje tegen weiland.
15. Ad L 04: Restanten van gedynamiteerde manschappenbunker - Loskaai tegen Schipdonkkanaal in een weiland.
16. Ad L 14: Verdwenen manschappenbunker - In tuin woning oostelijk van Schipdonkkanaal en zuidelijk van waterzuiveringstation op Balgerhoeke.

Als uzelf nog aanvullingen of correcties weet ten opzichte van bovenstaande reeks structuren op grondgebied Adegem, gelieve dit dan door te geven, zodat toch eindelijk eens een volledige inventarisatie van wat nog van deze linie bestaat zou gekomen kunnen worden. Gelieve in dat geval te mailen op info@bunkergordel.be. Alvast bedankt voor uw medewerking.

Het verdere verloop van de Hoofdstelling is te zoeken op grondgebied Eeklo.

Gebruikte externe bronnen:

  • Detailkaarten Hollandstellung uit de collectie van Alain Van Geeteruyen
  • Gebruikte externe bronnen: Boek: "De Hollandstellung - Hans Sakkers, Johan den Hollander en Ruud Murk".
  • De inventaris van de Dienst Erfgoed van de Hollandstellung.
  • Het archief van Eeklo, meer specifiek, de collectie George Spittael met dank aan Mr Marc Verbiest.